Áhættustjórnun

Áhætta bankans var að mestu innan áhættuvilja á liðnu ári. Mælikvarðar útlánaáhættu fóru aðeins umfram áhættuvilja á árinu sem markast af versnandi stöðu fyrirtækja sem hafa lent í erfiðleikum vegna Covid-19. Eiginfjárhlutfall bankans er áfram sterkt í árslok, eða 25,1%, og vel umfram eiginfjárkröfu bankans, sem er 18,8%. Lausafjárstaða bankans í heild, í erlendum myntum og í einstökum myntum, er góð og umfram lögbundin mörk. Þannig var hlutfall heildarlausafjárþekju 154% í árslok, 105% í krónum og 424% í erlendum myntum. Þá er markaðsáhætta áfram vel innan áhættuvilja. Bankinn hefur á síðustu árum lagt mikla áherslu á viðbúnaðaráætlanir. Í febrúar 2020 var búið að uppfæra helstu viðbúnaðaráætlanir bankans með tilliti til farsótta og fjöldaforfalla. Bankinn var því viðbúinn þegar til þess kom að virkja viðkomandi áætlanir, sem stóðust prófraunina. Frá mars 2020 hefur meirihluti starfsmanna bankans unnið utan hefðbundinna starfsstöðva án þess að það hafi haft verulega hamlandi áhrif á starfsemi eða þjónustu bankans.

Útlánaáhætta jókst á árinu 2020, að hluta vegna þess að líkur á vanefndum viðskiptavina bankans, þá aðallega fyrirtækja í ferðaþjónustu, hækkuðu en einnig samhliða útlánavexti. Bókfært virði útlána jókst um 133 ma.kr. árið 2020 sem jafngildir 11,7% vexti á milli ára. Útlánavöxtur er að langmestu leyti tilkominn vegna aukningar á íbúðalánum til einstaklinga, sem nam 126 mö.kr. Sjávarútvegur er áfram stærsta einstaka atvinnugreinin í lánasafni bankans, en útlán til sjávarútvegs hækkuðu á árinu um 28,4 ma.kr. sem skýrist af nýjum lánveitingum að hluta sem og lækkun gengis krónunnar gagnvart erlendum myntum.

Virðisrýrnun nam 12 mö.kr. á árinu 2020 samanborið við 4,8 ma.kr. árið áður. Aukin virðisrýrnun er að mestu tilkomin vegna hækkunar á væntu útlánatapi í áhættustigum 1 og 2. Áhættuþættir í rekstri bankans eru metnir með nokkrum mælistikum eftir eðli þeirra. Þær mælistikur eru m.a. nýttar við setningu áhættumarka, greiningu áhættuþátta og breytinga á þeim, miðlun upplýsinga og stjórnun áhættu. Sameiginleg mæling allra áhættuþátta myndar mat bankans á eiginfjárþörf (e. economic capital).

Innra mat bankans á eiginfjárþörf var 110 ma.kr. í árslok 2020 og hækkaði um 11,8 ma.kr. á milli ára. Hækkunin felst aðallega í aukinni eiginfjárþörf vegna útlánaáhættu, sem jókst um 10,4 ma.kr. Engar verulegar breytingar voru gerðar á aðferðafræði bankans við innra mat á eiginfjárþörf á árinu. Áhættugrunnur bankans (e. REA) hækkaði í takt við útlánavöxt á árinu og var hlutfall eiginfjárþarfar af áhættugrunni 9,8% í lok árs, samanborið við 9,6% í árslok 2019.

Umgjörð áhættustjórnunar

Landsbankinn hefur sett sér ítarlegar áhættureglur og byggt upp stjórnskipulag sem tryggir skýra ábyrgð og eftirfylgni við áhættustjórnun.

Í áhættustjórnun felst greining, mat og stýring á áhættuþáttum í rekstri bankans. Landsbankinn setur sér ítarlegar áhættureglur og skilvirkt innra stjórnskipulag sem tryggir skýra ábyrgð, stjórnun áhættu og eftirfylgni við áhættustjórnun.

Í samræmi við áhættureglur bankans er tekið tillit til helstu áhættuþátta í starfseminni, bæði fjárhagslegra og ófjárhagslegra, þ.m.t. útlánaáhættu, markaðsáhættu, lausafjáráhættu, samþjöppunaráhættu, rekstraráhættu, viðskiptaáhættu, lagalegrar áhættu, orðsporsáhættu, háttsemisáhættu, hlítingaráhættu, upplýsingaöryggisáhættu, gagnaáhættu og líkanaáhættu.

Innra stjórnskipulag Landsbankans lýsir nefndaskipulagi og ákvörðunarferli um helstu áhættuþætti, heimildir einstakra aðila til ákvörðunartöku, eftirfylgni og eftirliti bankaráðs, bankastjóra og einstakra nefnda bankans.

Bankaráð hefur samþykkt áhættuvilja sem er notaður sem stjórntæki til að stýra áhættutöku og sem markmið fyrir heildaráhættu í starfsemi bankans. Áhættuviljinn er endurskoðaður að lágmarki árlega eða eftir þörfum til að hann endurspegli markmið bankans um áhættutöku hverju sinni.

Áhættustjórnun felur í sér ferli þar sem fléttast saman áhættuvilji bankans og viðskiptaáætlun. Hluti af því ferli er bæði sjálfsmat og áhættumat sem er fylgt eftir við frekari greiningu og stjórnun áhættu. Sömuleiðis tekur stefnumótun mið af áhættuvilja og áhættustjórnun. Af þessu leiðir að áhættustefna er órjúfanlegur hluti af starfsemi bankans og áhættustjórnun er lifandi ferli sem er innleitt með öflugri áhættumenningu innan bankans.

Virkt innra eftirlit

Virkt innra eftirlit er einn af hornsteinum öflugrar áhættustjórnunar og á að stuðla að því að bankinn starfi í samræmi við áhættustefnu og áhættuvilja.

Innra eftirlit er ferli sem er mótað af stjórnendum og starfsmönnum Landsbankans. Það felur í sér allar þær aðgerðir sem gripið er til með það að markmiði að styðja við, stjórna, takmarka eða vakta tiltekna starfsemi og auka þannig líkur á að bankinn nái settum markmiðum.

Landsbankinn leggur áherslu á góð samskipti við eftirlitsaðila og rétta upplýsingagjöf til þeirra.

Yfirlit mælinga á áhættuvilja Landsbankans